Σαβόνα

(Savona). Πόλη (περ. 68.997 κάτ.) της Ιταλίας στην περιοχή της Λιγυρίας και πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας. Είναι χτισμένη στη Ριβιέρα ντι Πονέντε, σε μια μεγάλη πεδιάδα στις εκβολές του Λετίμπρο, στους πρόποδες του λόφου των Καπουτσίνων. Ο κυριότερος κατοικημένος πυρήνας απλώνεται σε προσχωματική πεδιάδα στα αριστερά του χείμαρρου, ανάμεσα στη θάλασσα και τους λόφους, πάνω στους οποίους βρίσκονται πολλά χωριά. Το αρχαιότερο τμήμα αποτελείται από ένα λαβύρινθο στενών και ελικοειδών δρόμων με μικρές πλατείες και μεγαλοπρεπή αρχοντικά, πύργους και τον καθεδρικό ναό. Στη νέα πόλη, χτισμένη το δεύτερο μισό του 19ου αι., υπάρχουν ευρύχωρες λεωφόροι και κανονικές πλατείες. Η Σ. οφείλει τη σπουδαιότητα της στο λιμάνι, το δεύτερο σήμερα της Λιγυρίας μετά τη Γένοβα, που εξυπηρετεί κυρίως το Πεδεμόντιο. Έχει αναπτυγμένο εμπόριο (άνθρακα, μεταλλεύματα σίδηρου, ορυκτά έλαια κλπ.) και βιομηχανίες (σιδηρουργία, βυρσοδεψεία, μηχανο-κατασκευές, βιομηχανία τροφίμων κ.ά.). Ξακουστά είναι και τα φαγεντιανά της Σ. από τα τέλη ήδη του 16ου αι., διακοσμημένα με πρόσωπα, τοπία, λουλούδια σε ωραίους χρωματικούς συνδυασμούς. Σαν διακριτικό τους έχουν μία σφραγίδα με τα οικόσημα της πόλης ή ένα S κάτω από ένα άστρο. Από τα πολυάριθμα μνημεία της Σ. αξίζει να αναφερθούν ο πύργος του Μπραντάλε (13ος αι.), το ανάκτορο Σανσόνε (14ος αι.), το κυβερνητικό μέγαρο σε σχέδια του Τζουλιάνο ντα Σανγκάλο, η μητρόπολη (1589-1602) με τη σύγχρονη πρόσοψη, η εκκλησία της Αγίας Μαρίας του Κάστρου κ.ά. Μια πλούσια συλλογή της τοπικής φαγεντιανής τέχνης αλλά κυρίως της ζωγραφικής, βρίσκεται στην Εθνική Πινακοθήκη της πόλης, όπου τα εκθέματα αποτελούν μαρτυρίες της ζωγραφικής τέχνης της Λιγυρίας. Η ομώνυμη επαρχία έχει έκταση 1.544 τ. χλμ. και ο πληθυσμός της ξεπερνά τους 307 000 κάτ. Περιλαμβάνεται σε ορεινή και λοφώδη περιοχή, όπου περιέχεται και η ζώνη του περάσματος ανάμεσα στις Άλπεις και τα Απέννινα. Η περιοχή έχει αναπτυγμένη γεωργία (ελιές, αμπέλια, λαχανικά, φρούτα) και βιομηχανία, που εκτός από την πόλη της Σ. ακμάζει και στο Βάντο, το Βαράτσε, το Κάιρο και το Φινάλε. Στη θάλασσα έχουν αναπτυχθεί πολλά τουριστικά κέντρα με αξιόλογη κίνηση. Ιστορία. Λιγυρικό φρούριο, η πόλη καταστράφηκε από τους Λομβαρδούς (639) και τον 9o αι. αποτέλεσε επισκοπή. Για μεγάλο χρονικό διάστημα ήταν αντίπαλος της Γένοβας, η οποία επανειλημμένα προσπάθησε να την καταλάβει και να καταστρέψει το λιμάνι της, πράγμα που πέτυχε μετά από πολλούς αγώνες. Το 1221 αποχωρίστηκε από αυτήν για να αποτελέσει δημοκρατία, αλλά και πάλι τέθηκε κάτω από την εξουσία της το 1251. Στα χρόνια του Ναπολέοντα και κατά τη γαλλική κατοχή η Σ. έγινε πρωτεύουσα του νομού Μοντενότε, ενώ το λιμάνι της άρχισε και πάλι να ακμάζει. Η οικονομική ανεξαρτησία της απέναντι στη Γένοβα εξασφαλίστηκε αργότερα με απευθείας σιδηροδρομική επικοινωνία με το Τουρίνο και την Αλεξάνδρεια, αλλά οι σεισμοί του 1887 κατάστρεψαν μεγάλο μέρος της πόλης και περιόρισαν σημαντικά την εμπορική της κίνηση. Το 19o αι. έγινε διάσημη εξαιτίας της εκεί κράτησης του πάπα Παύλου Z’ με διάταγμα του Ναπολέοντα, πριν να μεταφερθεί στο Φονταινεμ-πλώ.